Tháng 7 năm 1942, quân đội Đức Quốc xã triển khai Chiến dịch Blau, tổng tấn công quân đội Liên Xô ở cánh Nam mặt trận Xô-Đức. Quân đội Đức Quốc xã đánh chiếm phần phía Tây thành phố Voronezh và phát triển tấn công dọc theo sông Đông về phía Nam. Tập đoàn quân 6 (Đức) và Tập đoàn quân xe tăng 4 (Đức) bắt đầu các trận tấn công vào Phương diện quân Tây Nam (Liên Xô) đang phòng ngự ở của ngõ xa của Stalingrad. Tập đoàn quân xe tăng 1 đánh chiếm Rostov lần thứ hai và phối hợp với Tập đoàn quân 17 (Đức) tấn công vào khu Stavropol và thảo nguyên Kuban. Quân đội Liên Xô liên tiếp thua trận ở Voroshilovgrad, Milerovo, Kantemirovka, Novo Cherkash và vùng trung lưu sông Đông đã phải lùi dần về bên kia sông Đông và khúc cong lớn của sông Volga.

Sau khi tổ chức Chiến dịch phản công chiến lược Rzhev-Sychyovka (từ 30 tháng 7 đến 23 tháng 8 năm 1942) các Tập đoàn quân 5, 20, 29, 30 và 31 (Liên Xô) đã lấn sâu thêm từ 20 đến 60 km vào tuyến phòng ngự của Tập đoàn quân 9 (Đức) ở phía Đông con đường sắt chiến lược Rzhev - Sychyovka. Chọc thủng một phần phía Bắc "phòng tuyến Koenigsberg" của quân Đức, quân đội Liên Xô đã đánh chiếm bàn đạp quan trọng Zubtsov trên ngã ba sông Vazuza nối với thượng nguồn sông Volga và các thị trấn Fomonskoye (???) (cũng nằm bên bờ Tây sông Vazuza), Bukovtyno, Karamzino, Vyshenki, Karmanovo và áp sát Đông Bắc Sychyovka. Ngày 26 tháng 8, đại tướng G. K. Zhukov thôi giữ chức tư lệnh Phương diện quân Tây để nhận nhiệm vụ Phó Tổng tư lệnh tối cao và đến ngày 28 tháng 8, ông bay đến chiến trường Stalingrad để chỉ đạo tác chiến cùng với Tổng tham mưu trưởng A. M. Vasilevsky theo lệnh trực tiếp của I. V. Stalin. Trung tướng I. S. Konev thay G. K. Zhukov chỉ huy Phương diện quân Tây. Thượng tướng M. A. Purkayev thay I. S. Konev chỉ huy Phương diện quân Kalinin.

Cuối tháng 6, Quân đoàn kỵ binh cận vệ 1 (Liên Xô) đột phá phía sau hậu tuyến của Tập đoàn quân 4 (Đức) và trở lại đội hình Phương diện quân Tây trên khu vực phòng thủ của Tập đoàn quân 10 ở phía Bắc Kirov. Phối hợp với cánh Bắc của Phương diện quân Tây, từ ngày 6 tháng 7 năm 1942, các tập đoàn quân 10, 16 và 61 từ chỗ lồi Sukhinichi đã mở các cuộc tấn công về hướng Bryansk qua Zhizdra và Bolkhov nhưng đều bị Tập đoàn quân xe tăng 2, Tập đoàn quân 2 (Đức) chặn đứng và đánh bật trở về tuyến xuất phát. Từ ngày 2 tháng 7, Tập đoàn quân 9 và Tập đoàn quân xe tăng 3 (Đức) đã mở Chiến dịch Seydlitz nhằm thanh toán Tập đoàn quân 39 và Quân đoàn kỵ binh 11 của Phương diện quân Kalinin. "Chỗ lồi" Rzhev - Vyazma do quân Đức đóng giữ vẫn chứa đựng những nguy cơ khôn lường cho Thủ đô Moskva.